Sömürgeci Zihniyetin Tükettiği Haslet: YERLİ MALI KULLANMAK!
Yerli Malı Haftası, güncel adıyla “Tutum, Yatırım ve Türk Malları Haftası”, her yıl,12-18 Aralık tarihleri arasında kutlanır. Ayrıca Türkiye’de tüm okullarda kutlanan belirli günler ve haftalardandır.
Haftanın amacı; yerli tüketimin bilinçli olarak artmasıdır. Bu hafta süresince tutumlu olmanın, yatırım yapmanın ve ”yerli malı kullanmanın önemi” vurgulanır.
İnsanların parasını, malını, eşyalarını, zamanını ve sağlığını gerektirdiği gibi korumak ve dikkatli kullanmasına tutumlu olmak denir.
İhtiyaçlara harcandıktan sonra artakalan para ile yatırım yapmanın önemi üzerinde durulur.
Tüketilecek ürünlerin ülkede üretilen ürünlerden seçilmesinin gerekliliği anlatılır.
Bu şekilde ülkenin öz zenginliklerinin artması amaçlanmaktadır.
Ayrıca bilinçli tüketicilik konuları üzerinde durulur.
12 Eylül darbesinden sonra yerleşen Küresel Ekonomi” sistemi ile bu haftanın kutlanması ve halkın ve gençlerin bu yönde eğitimi yavaşlamış, Türkiye de küresel tüketim toplumları arasında ki yerini almıştır.
Bu gün, bu haftanın kutlanması için gereken çaba harcanmamakta, sadece nostaljik bir hatıra olarak gündeme getirilmektedir. Okullarımızda görev yapan öğretmen ve eğitmenlerin de bu yönde bir eğilimi ve katkısı maalesef kalmamıştır.
Bu haftanın kutlanmaya başlaması 1929 yılında kurulan Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyetinin faaliyetleri ile başlamıştır.
Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti
1929 yılında meydana gelen Büyük Buhran yıllarında, Türkiye’nin içine düştüğü ekonomik darboğazları aşabilmek ve krizi en zararsız şekilde atlatabilmek amacıyla ortaya çıkan bu proje ile 18 Aralık 1929’da Ekonomi Bakanı Rahmi (Köken) Bey’in genel müdürlüğünde “Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti” kurulmuştur.
Cemiyetin kurucuları;
TBMM Başkanı Kazım (Özalp) Bey,
TBMM Başkan Vekili Hasan (Saka) Bey,
Yusuf Kemal (Tengirşek) Bey,
Saffet (Arıkan) Bey,
Mahmut (Soydan) Bey,
Celal (Bayar) Bey,
Fuat (Umay) Bey,
Rahmi (Köken) Bey,
Reşit Saffet (Atabinen) Bey,
Besim Atalay Bey,
Ziraat Bankası Genel Müdürü Şükrü (Ataman) Bey,
Emlak Bankası Genel Müdürü Hakkı Saffet (Tan) Bey.
Cemiyetin kurucular kurulu, Mayıs 1930’da yapığı bir toplantıda bir “Neşriyat Encümeni” ile bir “İktisat Encümeni” kurulmasına karar vermiştir.
Atatürk, 3 Ocak 1930’da ilk üye olarak cemiyete kaydını yaptırmıştır. Atatürk ve devletin önde gelen tüm siyasetçi ve aydınları bu cemiyete üye olup tasarruf etme ve yerli malı kullanımı konusunda halka örnek olmayı amaçlamıştır.
Cemiyetin Gayeleri:
- Halkı israfla mücadeleye, hesaplı, tutumlu yaşamaya ve tasarrufa alıştırmak,
- Yerli mallarımızı tanıtmak, sevdirmek, kullandırmak,
- Yerli mallarımızın miktarını artırmak, sağlamlık ve zariflik itibariyle yabancı benzer mallar derecesine getirmeye ve fiyatlarını ucuzlatmaya çalışmak,
- Yerli mallarımızın sürümünü artırmak, gibi milli refaha yarayacak önemli hususlardır.
Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti;
- Milli sanayi müesseselerini ve eserlerini memleket tüccarlarına tanıtmak ve kataloglar çıkarmak,
- Yerli mal sergileri kurmak,
- Yerli malların sürümü ve tasarruf faydalarının propagandası için yerli mal ve tasarruf haftaları düzenlemek,
- Yabancı memleketlerin sergilerine yerli malların katılmasını sağlamaya, yerli malların vasıtalarını iyileştirmeye çalışmak,
- Milli sanayi kongreleri, ziraat kongreleri toplamak,
- Geniş ölçüde milli iktisat ve tasarruf yayını yapmak gibi birçok alanda faaliyette bulunur.
Cemiyet, her yıl “Vatandaş yerli malı kullan!”, “Vatandaş para biriktir!” sloganları ile bütün okullarda “Yerli Malı ve Tasarruf Haftaları” düzenlemiş ve Ankara’da şimdiki opera binasında “Yerli Malı Sergisi” açmıştır.
1946 yılından itibaren “Yerli Malı Haftası” olarak kutlanmış,
1983 yılında adı “Tutum, Yatırım ve Türk Malları Haftası” olarak değiştirilmiştir.
O günlerde İstanbul Kunduracılar Cemiyeti’nin açtığı bir sergiyi gezen Atatürk, cemiyetin hatıra defterine, yerli malı kullanımı konusunda şunları yazmıştır:
“Kunduracılar sergisinde her türlü ayakkabılar, sanatkarlarımızın çok ilerlemiş bulunduklarını ispat eden eserlerdir. Vatandaşlara yerli ayakkabılara rağbet göstermelerini tavsiye ederim.
Yerli ayakkabılarını hariçten gelmiş göstererek fazla satış yapmak hevesine düşenler bulunduğunu söyleyenler oldu. Eğer bu doğru ise teessüfe şayandır.”
Cemiyet, 1932 sonuna kadar il ve ilçelerde 250 şube açmıştır. 1932 sonuna kadar cemiyet, üç “Yerli Malı ve Tasarruf Haftası”, sekiz “Yerli Malı Sergisi”, 1930 yılında bir Sanayi Kongresi, 1931 yılında bir Ziraat Kongresi ve 1931 yılında Ziraat Teknik Sergisi düzenlemiştir. Cemiyet ayrıca Türkiye’yi temsilen Budapeşte ve Laypzik uluslararası sergilerine katılmıştır.
Cemiyet, amaçları doğrultusunda çok sayıda broşür katalog, dergi ve kitap yayımlamıştır. 1929-1932 yılları arasında toplam 938.000 nüsha yayın yapmıştır.
“Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti” adını, 1936’da “Ulusal Ekonomi ve Arttırma Kurumu” olarak değiştirmiş, 18 Ocak 1955’te ise kuruluş amaç ve hedeflerini koruyarak, 17 Temmuz 1939’da Ankara’da kurulan “Türk İktisat Cemiyeti” ile birleşerek “Türkiye Ekonomi Kurumu” adını almıştır.