Arapça Aşir veya İbranice Aşura kelimesi, “onuncu” anlamına gelmektedir. Yılın onuncu gününü ifade eder.
Bu ifade, hem İbrani Takvimde hem de Arap Takviminde kullanılmaktadır.
İbrani Takvimde yılın onuncu günü; yom kipur olarak adlandırılan yalvarma ve matem orucu günüdür.
Yahudiler, takvimlerini Adem’in dünyaya indiğine inandıkları günden başlatırlar ve bu güne yaratılış günü derler. “İlk insan” olduğunu iddia ettikleri bu Adem, Kelam-ı Kadim’de zikredilen Adem’den farklı bir şahsiyettir.
Yahudi inanç sistemine göre; işlediği günah neticesinde cennetten dünyaya atılan Adem, Yahudi Tanrısı tarafından on gün sonra yani yılın onuncu gününde af edilmiştir. Bu olaya istinaden yahudiler, kendi takvimlerine göre her yılın onuncu gününde kendi ibadethanelerinde, bu güne özel yalvarma, yakarış metinleri okuyarak ve günün tamamını (25 saat) oruçlu geçirerek, kendilerinin de Adem gibi af edilmesi için dua ederler.
Yahudilerde oruç iki türlüdür;
• Bunlardan birisi; matem orucudur. Gün batımından gün batımına tam gün olarak tutulur.
• Diğeri ise; dini ve tarihsel önderlerini anma orucudur. Gün doğumundan gün batımına kadar tutulur.
Yahudi kültürüne ve muharref tevrata göre yılın 10.ncu gününde gerçekleştiğine inanılan bazı olaylar şöyledir;
• Hz. Adem’in tövbesinin kabul edilmesi,
• Hz. Nuh’un gemisinin tufandan kurtulması,
• Hz. İbrahim’in ateşte yanmaması,
• Hz. Yakup’un oğlu Yusuf’a kavuşması,
• Hz. Eyyub’un hastalıklarının iyileşmesi,
• Hz. Musa’nın Kızıldeniz’den geçmesi,
• Hz. Yunus’un balığın karnından çıkması,
• Hz. İsa’nın doğumu ve (onlara göre!) ölümü.
Bu gibi yahudi takviminde yılın onuncu gününde gerçekleştiğine inanılan hadiseler… Arap toplumuna da sokuşturulmuş, Araplar da kendi takvimlerine göre yılın onuncu günü olan 10 Muharrem’de bu hadiseleri anmışlardır.
Aşure Tatlısı
Günümüzde Aşure olarak bilinen tatlı, matem orucunu tamamlayan şiilerin yaptıkları bir tatlı türüdür. Bunun yanında, Hz. Nuh’un tufan sonrası karaya çıktığında, gemide arta kalan tüm malzemeleri bir araya getirerek yaptığı yiyecek olduğu gibi bir kabul de bulunmaktadır.
Matem Gününü anmak adına tatlı yapılması, onların acılarını paylaşmak adına bizim toplumumuzda da bir adet haline gelmiştir.
10 Muharrem Orucu
Allah Rasulü Efendimiz (sav), kendisinden önceki tüm Rasullerin sünnetine sahip çıkmıştır. Buna bağlı olarak, Kelam-ı Kadim’de emredilen Oruç Farzının tebliğ edilmesine kadar, Arap takviminin onuncu gününü oruçlu geçirmiştir.
Ancak, Ramazan Orucunun farz kılınmasından sonra aşir günü oruç tutmayı bırakmıştır.
Hüseyin’in Öldürülmesi Planı
Ayrıca…
Hz. Muhammed’in (sav) sevgili torunu Hüseyin, miladi 10 Ekim 680… hicri 10 Muharrem 61 tarihinde öldürülmüştür.
Hüseyin’i devrin Hilafet makamına karşı isyana sürükleyerek, bu üzücü suikasti bizzat planlayan yahudiler, bu suikastin zamanını da özellikle planlamışlardır.
Şii Dininde Aşura
İdeolojik Şii Kültüründe, Hz. Ali, tanrının yeryüzünde görünen yüzü ve temsilcisi olarak kabul edilir ve başkaca birtakım ayrıcalıklar izafe edilerek Allah Rasulü Hz. Muhammed’den üstün görülmektedir. Hz. Ali ve oğlu Hüseyin şii kültüründe “imam” kabul edilmektedir.
İmam Hüseyin ve beraberindekilerin, bir suikast sonucu öldürülmeleri, şii gruplar tarafından özel olarak Matem Günü şeklinde anılmaktadır. Kimi bölgelerde sadece aşura günü, kimi bölgelerde yeni yılın ilk 10 günü veya kimi bölgelerde yeni yılın ilk 12 günü matem orucu tutulmaktadır.
Yahudi kültüründen gelen bu matem orucu, aynen yahudilerde olduğu gibi, gün batımından gün batımına tam gün olarak tutulmaktadır. Sonradan, gün batımı yerine, gece yarısına dönüşmüştür.