Allah’ın Sıfatları

Allah vardır. DuruVizyon Kuramı, Allah’ın varlığını bir aksiyom olarak kabul eder.

Allah’ın varlığı hakkında bugüne dek pek çok delil ileri sürülmüştür; DuruVizyon Kuramı bu delillerin her birini değerli bulur. Bununla birlikte, DuruVizyon Kuramı, Kelam-ı Kadim merkezli bir yaklaşımı benimsediğinden, Allah’ın varlığını doğrudan Kitaba dayandırmaktadır. Allah’ın varlığı, başlangıçta bir aksiyom olarak kabul edilir; Kuramın ilerleyen açılımlarında bu aksiyom, zorunlu bir hakikat olarak kendiliğinden belirir. Bu nedenle Kuram, Allah’ın varlığını ispat etmekle değil, varlığın her düzleminde bu hakikatin tecellisini göstermekle ilgilenmektedir.

Allah;

• Zamandan aridir (münezzehtir); dolayısıyla O’nun varlığının bir başlangıcı ve sonu yoktur.
• Mekandan aridir (münezzehtir); dolayısıyla bir yer mefhumuna ya da bir azlık veya çokluk, büyüklük veya küçüklük vs. nicelemelere muhatap değildir.

Hiçbir varlık yoktan var olmaz. Yokluk, varlığın zıddı olarak düşünülse de bir gerçeklik değildir. Bütün varlıklar ya doğrudan Allah’tan ya da O’nun yarattıkları aracılığıyla varlık sahibi olur. Tümüne yaratım denir. Yaratım, Allah’ın, kendi sabit sıfatlarını var ettiklerine tecellisiyle işler.

Allah, sınırsız (namütenahi, küllî) ilme sahiptir; ilmiyle her şeyi kuşatmaktadır. Hayat sıfatıyla varlığa geçirdiği yaratılanlara, varlıklarının sebebi olarak kendi ilminden sınırlı (cüz’î) ilim yükler.

Hiçbir varlık doğrudan kendisi olarak algılanamaz veya bilinebilir değildir. Akıl, varlığın özünü değil, ancak onun sıfatlarını idrak edebilir. Bu nedenle bilgi, mutlak hakikatin kendisi değil, hakikatin insana yansıyan kısmıdır.

Sıfatlar da doğrudan gözlemlenemez; onların görünür hale gelmesi, varlığın belirli durumları veya eylemleri aracılığıyla mümkündür. Örneğin, “yalancılık” bir sıfattır. Bir kimseye “yalancı” denilebilmesi için, onun yalan söyleme eylemini gerçekleştirdiğine tanık olmak gerekir. Yalan söyleme eylemi ortaya çıkmadan bu sıfat atfedilemez.

Burada söz konusu olan somut bir varlık da olsa, soyut bir varlık da olsa durum böyledir. Her şey, yalnızca eylemleri aracılığıyla bilinebilir ve o şeyin ancak sıfatları algılanabilir.

Buna paralel olarak, Allah da zatıyla doğrudan algılanamaz veya bilinemez. O’nun sıfatları yalnızca eylemlerinden ve tecellilerinden anlaşılabilir.

Allah’ın sıfatları üç ana başlıkta incelenmiştir.

1. Esma-ul Hüsna: Allah’ın fiilleri ve tecellileridir. Fiil sıfatları, Esma-ul Husna’da görünür hale gelen tecellilerdir. Bu fiiller, hem Kur’an’daki Kendi sözlerinden hem de doğanın yaşam akışından gözlemlenerek sıralanmıştır. Bu nedenle Esma-ul Hüsna, aynı zamanda Allah’ın Fiil Sıfatları olarak da anılır. Allah, fiil sıfatlarını mahlukuna dağıtmıştır; bazı fiiller bazı varlıklarda muhtelif yoğunluk ve sıklıkla gözlemlenebilir.
2. İspatının (Subuti) Sıfatları: Bu sıfatlar, fiil ve tecellilerinin incelenmesi sonucu belirlenen, bütün mahlukattan daimi olarak gözlenebilen sekiz sabit sıfattır.
3. Zatının Sıfatları: Allah’ın zatını niteleyen ve insan aklında gaybdan şuhuda geçişi temin eden 6 sıfattır. Bu sıfatlar, Allah’ın bilinmez olan zatını anlamlandırmak için akla sunulur.

Allah Lafzı

Allah celle celaluhu, zat-ı uluhiyyetine mahsus olan tek ve eşsiz ismidir.

Allah’a İman

Allah, alemlerin üstünde olmakla, maddeden oluşan gövde ve onun aklıyla anlaşılması mümkün değildir. İnsan gövdesinin bir parçası olan akla göre Allah gaybdır. Bundan ötürü akıl Allah’a şahit olamaz, ancak iman edebilir.

• Allah vardır.
• Meleklerine iman: Allah’ın güçleri, yetenekleri (meleke) ve kudreti vardır.
• Kitablarına iman: Allah’ın prensipleri ve kuralları vardır.
• Rasullerine iman: Allah’ın kurallarını duyuran ve açıklayanlar vardır.
• Yevm-il Ahiret’e iman: Allah’ın düzeni kesintisiz bir süreklilik içindedir.
• Kadere, Hayr ve Şerrin Allahu teala’dan olduğuna iman.

Allah’u Ekber

Allah ekberdir; yani en kebir olandır.

Bu ifade Türkçeye “Allah birdir” diye çevrilir. Ama bu birlik, bir tane Allah vardır anlamında değil; Allah her şeyle beraber tektir ve birdir anlamındadır.

Daha düzgün ifade ile; Allah’u Ekber demek; Allah’tan başka hiç bir şey yoktur demektir.

Allah’ı İdrak Aşamaları

• La Fail-i illAllah: Allah’tan fail yoktur. Bütün fiiller, eylemler Allah’tandır.
• La Mevsuf-i illAllah: Allah’tan başka sıfat sahibi yoktur.
• La Mevcud-u illAllah: Allah’tan başka varlık sahibi yoktur; O’nun dışında hiçbir şey yoktur.

Allah’ın Sıfatları

Zatının Sıfatları

Allah’ın zatı düşünülemez, bilinemez. Ancak O’nun, zihinlerde bir tasavvur oluşturması ve gayb olarak kalmasını engellemek için imgeleyici sıfatları vardır.

Bunlar;

• Vücud
• Kıdem
• Beka
• Vahdaniyet
• Muhalefetün li-l Havadis
• Kıyam bi-Nefsihi

İspatının (Subuti) Sıfatları

Allah’ı ispat eden ve algılanabilir olan sıfatı, Hayat sıfatıdır.

• Allah’ın sabit sıfatları, her an her yerden daima neşr olmaktadır.
• Hayat sıfatı yanında 7 sıfatla ayrılmaz şekilde beraberdir.

Bunlar;

• Hayat

diğer yedi sıfat;

• İlim
• İrade
• Semi (İşitme)
• Basar (Basiret)
• Kelam
• Kudret
• Tekvin

Allah’ın zatına mahsus sıfatlarını anlamanın yolu, ancak ve ancak yaşamanın, ispatına mahsus sıfatları ile olduğunu idrak edebilmekten geçer. İnancımız, ancak bu şekilde hakk-el yakin seviyesinde olabilir. Diğer türlü ancak ilm-el yakin düzeyinde kalır; ayn-el yakin bile olamaz. 

Yaşamın, Allah’ın ispatına mahsus sıfatlarıyla birlikte sürdüğünü idrak edebilmek ise fiil sıfatlarını anlamaktan geçer.  

Allah, fiil sıfatlarının oluşu ve tecellisi ile;

• her şeyle birdir,
• her yerde hazır ve nazırdır,
• her yerde kadir ve muktedirdir,
• her anda ve her şanda irade-i ilahiyesiyledir. 

Fiil Sıfatları

Allah’ın fiil sıfatları vardır.

• Bunlar her varlığa, o varlığın kendisine özgü yapısına ve maksadına göre dağılmıştır.
• Böylece her şey için fıtrat oluşur.
• Literatürde, Esma-ul Husna olarak anılmaktadır.

Bunlar;

Euzu-billahi-min eş-şeytanir-racim,
Bismillah-ir-rahman-ir-rahim,

HuvAllahullezi, la ilahe illa Hu,
Er-Rahman’ ur-Rahim’ ul-Melik’ ul-Guddus’ us-Selam’ ul-Mumin’ ul-Muheymin’ ul-Aziz’ ul-Cabbar’ ul-Mutekebbir.
El-Halik’ ul, Bari’ ul-Musavvir’ ul-Gaffur’ ul-Kahhar’ ul-Vehhab’ ur-Rezzak’ ul-Fettah’ ul-Alim.
El-Gabiz’ ul-Basit’ ul-Hafız’ ur-Rafi’ ul-Muiz’ ul-Muzil’ us-Sem’ i’ ul-Basir.
El-Hakem’ ul-Adl’ ul-Latif’ ul-Habir’ ul Halim’ ul-Azim.
El-Gafur’ ul-Şekur’ ul-Aliy’ ul-Kebir.
El-Hafiyz’ ul-Mukiyt’ ul-Hasib’ ul-Celil’ un-Kerim.
Er-Rakib’ ul-Mucib’ ul-Vasi’ ul-Hekim.
El-Vedud’ ul-Mecid’ ul-Bais’ uş-Şehid’ ul-Hak’ ul-Vekil’ ul-Gaviy’ ul-Metin.
El-Veliy’ ul-Hamid’ ul-Muhsi’ ul-Mubdi’ ul-Muid’ ul-Muhyi’ ul-Mumit.
Hayy’ ul-Kayyum.
Vacid’ ul-Macid’ ul-Vahid’ ul-Ehad’ us-Samed.
El-Kadir’ ul-Muktedir’ ul-Mukaddem’ ul-Muahhir’ ul-Evvel’ ul, Ahir’ ul-Zahir’ ul-Batın.
El-Vali’ ul-Muteal’ i-Ber’ ut-Tevvab’ ul-Muntekim.
El-Afuv’ ur-Rauf’ ul-Malik’ ul Mulk.
Zul Celali vel İkram.
Muksit’ ul-Cami’ ul-Ganiy’ ul-Mugniy’ ul-Mani’ ud-Daar’ un-Nafi’ un-Nur.
El-Hadi’ ul-Bedi’ ul-Baki’ ul-Varis’ ur-Reşid’ us-Sabur.
Celle Celaluhu.

DuruVizyon Kuramının Ortaya Koyduğu Modeller

• Varlık Modeli
• Aklın Çalışma Modeli
• Dil ve İletişim Modeli
• Zaman Modeli